Is koffie slecht voor je of juist niet?
Ben jij ook een koffiedrinker? Zo’n 80% van de Nederlanders drinkt koffie, gemiddeld ongeveer 4 kopjes per dag en meestal zwart (1).
Misschien heb je je wel eens afgevraagd of het drinken van koffie wel goed voor je is. En wat de effecten zijn op je lichaam.
Inhoud van dit artikel
1. Voedingswaarde koffie
Koffie is een natuurproduct. De drank wordt gemaakt van gemalen bonen van de koffieplant. Koffie bevat een aantal essentiële voedingsstoffen en is rijk aan antioxidanten. Gefilterde koffie bevat geen koolhydraten of calorieën.
Een kopje koffie van 240 ml bevat (2):
Vitamine B2 (riboflavine) | 11% van de ADH |
Vitamine B5 (pantotheenzuur) | 6% van de ADH |
Vitamine B1 (thiamine) | 2% van de ADH |
Vitamine B3 (niacine) | 2% van de ADH |
Foliumzuur | 1% van de ADH |
Mangaan | 3% van de ADH |
Kalium | 3% van de ADH |
Magnesium | 2% van de ADH |
Fosfor | 1% van de ADH |
Als je deze percentages vermenigvuldigt met het aantal kopjes koffie dat je op een dag drinkt, tikt dat aardig aan!
2. De positieve effecten van koffie
Naast dat koffie dus best wel wat goede voedingsstoffen bevat, worden er ook een aantal goede gezondheidseffecten toegeschreven aan het drinken van koffie. Hieronder noemen we de belangrijkste.
Kan je meer energie geven
Misschien het meest bekende effect van koffie: het kan ervoor zorgen dat je je minder moe voelt en je energieniveau verhogen (3). Dat komt omdat koffie een stimulerend middel bevat dat cafeïne wordt genoemd.
Verlaagt mogelijk het risico op diabetes type 2
Bij diabetes type 2 reageert het lichaam niet meer goed op insuline, het hormoon dat de bloedsuikerspiegel regelt. De kans op diabetes type 2 neemt onder andere toe door overgewicht of overmatige suikerinname.
Verschillende studies tonen aan dat koffiedrinkers 23-67% verminderd risico hebben om deze aandoening te ontwikkelen (4, 5, 6, 7).
Volgens een samengesteld overzicht bestaande uit 18 onderzoeken onder 457.922 mensen leverde elk extra kopje koffie op een dag, 7 % minder risico op diabetes type 2 op (8).
Kan bescherming bieden tegen de ziekte van Alzheimer en Parkinson
Uit onderzoek blijkt dat het drinken van koffie gunstige effecten heeft op de hersenen, waaronder een veel lager risico op de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson op latere leeftijd.
Volgens verschillende onderzoeken hebben koffiedrinkers tot maar liefst 65% minder kans dat zij de ziekte van Alzheimer ontwikkelen (9). Uit ander onderzoek blijkt dat koffiedrinkers 32-60% minder risico lopen op de ziekte van Parkinson. Hoe meer koffie mensen drinken, hoe lager het risico (10, 11).
Kan het risico op leveraandoeningen verlagen
Je lever is een belangrijk orgaan dat heel veel verschillende functies in je lichaam vervult. Overmatig alcoholgebruik en suikerinname kunnen leiden tot leverschade. Ernstige leverschade noemen we cirrose.
Koffiedrinkers hebben tot 84% minder kans op cirrose. Dat effect is het sterkst bij degenen die 4 of meer kopjes per dag drinken (12, 13, 14). Ook hebben koffiedrinkers tot 40% minder kans op leverkanker (15, 16).
3. Koffie en afvallen
Afvallen met koffie, kan dat? Wanneer je bezig bent met gewicht verliezen, is het natuurlijk goed om te weten of je koffie kunt blijven drinken.
Het voordeel van koffie is dat het net als kruidenthee en water heel weinig calorieën bevat: maar 1 calorie per 100 milliliter. Dat past dus prima binnen het afvalproces.
Koffie kan je stofwisseling versnellen en helpen om vet te verbranden
Verschillende onderzoeken tonen aan dat cafeïne de stofwisseling met 3-11% kan verhogen (17, 18). Uit andere onderzoeken blijkt dat cafeïne de vetverbranding specifiek kan verhogen met maar liefst 10% bij mensen met overgewicht en 29% bij magere mensen (19).
Het kan echter wel zo zijn dat deze effecten verminderen als je gedurende een langere tijd vaak een kopje koffie drinkt.
Koffie kan je fysieke prestaties verbeteren
Cafeïne stimuleert je zenuwstelsel en geeft je vetcellen een signaal om lichaamsvet af te breken (20, 21) waardoor vrije vetzuren beschikbaar komen als brandstof (22, 23).
Daarnaast verhoogt cafeïne ook de hoeveelheid adrenaline in je bloed (24, 25). Adrenaline is het hormoon dat je lichaam voorbereidt op intensieve lichamelijke inspanning.
Deze effecten dragen eraan bij dat cafeïne de fysieke prestaties met gemiddeld 11-12% kan verbeteren (26, 27).
4. Mogelijke negatieve gezondheidseffecten van koffie
Er zijn ook onderzoeken die minder goede bijwerkingen van koffie noemen, waardoor mensen zich wel eens afvragen of koffie slecht voor je is.
Voor een groot deel hebben deze effecten te maken met de stof cafeïne. Zoals gezegd zorgt cafeïne ervoor dat je je energieker voelt. Dat komt doordat cafeïne de effecten van adenosine – een stof die zorgt dat je je moe voelt – blokkeert.
Tegelijkertijd activeert cafeïne de afgifte van adrenaline, het hormoon dat geassocieerd wordt met energieverhoging (28).
Cafeïne kan angst veroorzaken en de slaap verstoren
Te veel cafeïne consumeren kan leiden tot zenuwachtigheid, angst, hartkloppingen en zelfs paniekaanvallen (29). Een ander ongewenste bijwerking is dat cafeïne de slaap kan verstoren (30).
Cafeïne kan je bloeddruk verhogen
Cafeïne kan ook vochtafdrijvende en bloeddrukverhogende effecten hebben, maar deze effecten lijken bij regelmatig gebruik weer te verdwijnen. Een lichte stijging van de bloeddruk (van 1-2 mm / Hg) kan echter aanhouden (31, 32, 33).
Cafeïne is verslavend en je kunt er ontwenningsverschijnselen door krijgen
Wanneer mensen regelmatig cafeïne consumeren, worden ze er tolerant voor. Het werkt ofwel niet meer zoals het deed, of er is een grotere dosis nodig om dezelfde effecten te krijgen (34).
Wanneer mensen stoppen met cafeïne, kunnen ze ontwenningsverschijnselen krijgen, zoals hoofdpijn, vermoeidheid en prikkelbaarheid. Dit kan een paar dagen duren (35, 36 ).
5. Is cafeïnevrije koffie beter voor je?
Sommige mensen kiezen voor cafeïnevrije koffie in plaats van gewone koffie. Cafeïnevrije koffie wordt meestal gemaakt door koffiebonen te spoelen met chemische oplosmiddelen.
Elke keer dat de bonen worden gespoeld, lost een deel van de cafeïne op. Dit proces wordt herhaald totdat de meeste cafeïne is verwijderd.
Houd er rekening mee dat zelfs cafeïnevrije koffie nog steeds een beetje cafeïne bevat; alleen wel veel minder dan gewone koffie. En: als er weinig cafeïne in zit heb je minder last van de nadelen maar heb je ook minder profijt van de voordelen.
6. Conclusie: is koffie gezond of niet?
Hoewel koffie als drank dus best wel wat aantal gezondheidsvoordelen lijkt te hebben, kunnen er ook nadelen aan kleven. Dat wil niet zeggen dat koffie slecht voor je is, zeker niet.
Het is wel belangrijk om te onthouden dat iedere persoon anders reageert op de inname van koffie en cafeïne, en dat is onder andere afhankelijk van je lengte, leeftijd, gewicht, geslacht en genen.
Wij adviseren om, ook als je er goed op reageert, niet meer dan vier koppen koffie per dag te drinken. Als je denkt dat je meer dan vier koppen koffie per dag nodig hebt omdat je je anders moe voelt, dan moet je eigenlijk je leefstijl eens onderzoeken.
Het is namelijk niet zo goed als je koffie neemt om deze reden. Veel slaap, gezonde voeding en beweging zijn dan betere keuzes.
Afvallen en koffie drinken gaan echter prima samen. Van dat heerlijk ruikende bakje bij het opstaan kun je gewoon blijven genieten. En als je op een nuchtere maag een kop zwarte koffie drinkt voordat je gaat sporten, helpt dat je vetverbranding en energie.
7. Tips
Om optimaal van koffie te kunnen genieten, hebben we tot slot nog enkele tips voor je:
- Maak koffie van biologische koffie, die bonen zijn tijdens het verwerkingsproces niet blootgesteld aan pesticiden.
- Drink je koffie zwart. Suiker en melk helpen niet bij het afvallen. Ben je gewend aan koffie met melk en suiker, bouw dit dan langzaam af. Begin met de suiker. Na een tijdje ben je gewend aan de smaak! Als je echt niet zonder melk in je koffie kunt, kies dan voor amandelmelk en drink maximaal één kop koffie met melk per dag.
- Pas op met speciale koffie in restaurants en koffiebars. Kom niet in de verleiding om ‘speciale’ koffies met een smaakje te nemen. Die bevatten ontzettend veel ongezonde suikers.
- Als je minder goed slaapt door de cafeïne, stop dan redelijk vroeg op de dag met koffie, bijvoorbeeld na 14.00 uur.
Wat vond je van dit artikel?
[1] (Nationaal Koffie en Thee onderzoek. (z.d.). https://www.koffiethee.nl/wp-content/uploads/2020/10/KoffieThee_NationaalKoffieEnTheeOnderzoek2020_Rapport_def.pdf Geraadpleegd op 18 mei 2021, van https://www.koffiethee.nl/wp-content/uploads/2020/10/KoffieThee_NationaalKoffieEnTheeOnderzoek2020_Rapport_def.pdf)
[2] https://nutritiondata.self.com/facts/beverages/3898/2
[3] Smith, A. P., Brockman, P., Flynn, R., Maben, A., & Thomas, M. (1993). Investigation of the effects of coffee on alertness and performance during the day and night. Neuropsychobiology, 27(4), 217–223. https://doi.org/10.1159/000118984
[4] van Dieren, S., Uiterwaal, C.S.P.M., van der Schouw, Y.T. et al. Coffee and tea consumption and risk of type 2 diabetes. Diabetologia 52, 2561–2569 (2009). https://doi.org/10.1007/s00125-009-1516-3
[5] van Dam, R. M., & Hu, F. B. (2005). Coffee consumption and risk of type 2 diabetes: a systematic review. JAMA, 294(1), 97–104. https://doi.org/10.1001/jama.294.1.97
[6] Rob M van Dam, Edith JM Feskens, Coffee consumption and risk of type 2 diabetes mellitus, The Lancet, Volume 360, Issue 9344, 2002, Pages 1477-1478, ISSN 0140-6736, https://doi.org/10.1016/S0140-6736(02)11436-X.
[7] Y. Zhang, E.T. Lee, L.D. Cowan, R.R. Fabsitz, B.V. Howard, Coffee consumption and the incidence of type 2 diabetes in men and women with normal glucose tolerance: The Strong Heart Study,
Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, Volume 21, Issue 6, 2011, Pages 418-423, ISSN 0939-4753, https://doi.org/10.1016/j.numecd.2009.10.020.
[8] Huxley, R., Lee, C. M., Barzi, F., Timmermeister, L., Czernichow, S., Perkovic, V., Grobbee, D. E., Batty, D., & Woodward, M. (2009). Coffee, decaffeinated coffee, and tea consumption in relation to incident type 2 diabetes mellitus: a systematic review with meta-analysis. Archives of internal medicine, 169(22), 2053–2063. https://doi.org/10.1001/archinternmed.2009.439
[9] L. Maia, A. de Mendonca, Does caffeine intake protect from Alzheimer’s disease? 03 July 2002 https://doi.org/10.1046/j.1468-1331.2002.00421.
[10] Gang Hu MD, PhD Siamak Bidel MD Pekka Jousilahti MD, PhD Riitta Antikainen MD, PhD Jaakko Tuomilehto MD, PhD. (2007). Coffee and tea consumption and the risk of Parkinson’s disease. Movement disorders, Volume22, 2242-2248. https://doi.org/10.1002/mds.21706
[11] Ross, G. W., Abbott, R. D., Petrovitch, H., Morens, D. M., Grandinetti, A., Tung, K. H., Tanner, C. M., Masaki, K. H., Blanchette, P. L., Curb, J. D., Popper, J. S., & White, L. R. (2000). Association of coffee and caffeine intake with the risk of Parkinson disease. JAMA, 283(20), 2674–2679. https://doi.org/10.1001/jama.283.20.2674
[12] Klatsky, A. L., Morton, C., Udaltsova, N., & Friedman, G. D. (2006). Coffee, cirrhosis, and transaminase enzymes. Archives of internal medicine, 166(11), 1190–1195. https://doi.org/10.1001/archinte.166.11.1190
[13] Gallus, S., Tavani, A., Negri, E., & La Vecchia, C. (2002). Does coffee protect against liver cirrhosis?. Annals of epidemiology, 12(3), 202–205. https://doi.org/10.1016/s1047-2797(01)00304-0
[14] Corrao, G., Zambon, A., Bagnardi, V., D’Amicis, A., Klatsky, A., & Collaborative SIDECIR Group (2001). Coffee, caffeine, and the risk of liver cirrhosis. Annals of epidemiology, 11(7), 458–465. https://doi.org/10.1016/s1047-2797(01)00223-x
[15] Susanna C. Larsson, Alicja Wolk, Coffee Consumption and Risk of Liver Cancer: A Meta-Analysis, Gastroenterology, Volume 132, Issue 5, 2007, Pages 1740-1745, ISSN 0016-5085, https://doi.org/10.1053/j.gastro.2007.03.044.
[16] Taichi Shimazu Yoshitaka Tsubono Shinichi Kuriyama Kaori Ohmori Yayoi Koizumi Yoshikazu Nishino Daisuke Shibuya Ichiro Tsuji. (2005). Coffee consumption and the risk of primary liver cancer: Pooled analysis of two prospective studies in Japan, Journal of Cancer, Volume116, Issue1 10 August 2005 Pages 150-154 https://doi.org/10.1002/ijc.20989
[17] Dulloo, A. G., Geissler, C. A., Horton, T., Collins, A., & Miller, D. S. (1989). Normal caffeine consumption: influence on thermogenesis and daily energy expenditure in lean and postobese human volunteers. The American journal of clinical nutrition, 49(1), 44–50. https://doi.org/10.1093/ajcn/49.1.44
[18] Koot, P., & Deurenberg, P. (1995). Comparison of changes in energy expenditure and body temperatures after caffeine consumption. Annals of nutrition & metabolism, 39(3), 135–142. https://doi.org/10.1159/000177854
[19] Acheson, K. J., Gremaud, G., Meirim, I., Montigon, F., Krebs, Y., Fay, L. B., Gay, L. J., Schneiter, P., Schindler, C., & Tappy, L. (2004). Metabolic effects of caffeine in humans: lipid oxidation or futile cycling?. The American journal of clinical nutrition, 79(1), 40–46. https://doi.org/10.1093/ajcn/79.1.40
[20] Han, L. K., Takaku, T., Li, J., Kimura, Y., & Okuda, H. (1999). Anti-obesity action of oolong tea. International journal of obesity and related metabolic disorders : journal of the International Association for the Study of Obesity, 23(1), 98–105. https://doi.org/10.1038/sj.ijo.0800766
[21] Kim, TW., Shin, YO., Lee, JB. et al. Effect of caffeine on the metabolic responses of lipolysis and activated sweat gland density in human during physical activity. Food Sci Biotechnol 19, 1077–1081 (2010). https://doi.org/10.1007/s10068-010-0151-6
[22] Kim, TW., Shin, YO., Lee, JB. et al. Effect of caffeine on the metabolic responses of lipolysis and activated sweat gland density in human during physical activity. Food Sci Biotechnol 19, 1077–1081 (2010). https://doi.org/10.1007/s10068-010-0151-6
[23] Samuel Bellet, Alfred Kershbaum, E.Michael Finck, Response of free fatty acids to coffee and caffeine, Metabolism, Volume 17, Issue 8, 1968, Pages 702-707, ISSN 0026-0495, https://doi.org/10.1016/0026-0495(68)90054-1.
[24] Anderson, D. E., & Hickey, M. S. (1994). Effects of caffeine on the metabolic and catecholamine responses to exercise in 5 and 28 degrees C. Medicine and science in sports and exercise, 26(4), 453–458.
[25] Keijzers, G. B., De Galan, B. E., Tack, C. J., & Smits, P. (2002). Caffeine can decrease insulin sensitivity in humans. Diabetes care, 25(2), 364–369. https://doi.org/10.2337/diacare.25.2.364
[26] Doherty, M., & Smith, P. M. (2004). Effects of caffeine ingestion on exercise testing: a meta-analysis. International journal of sport nutrition and exercise metabolism, 14(6), 626–646. https://doi.org/10.1123/ijsnem.14.6.626
[27] M. Doherty, P. M. Smith, Effects of caffeine ingestion on rating of perceived exertion during and after exercise: a meta-analysis. (2005). https://doi.org/10.1111/j.1600-0838.2005.00445.x
[28] Ferré S. (2008). An update on the mechanisms of the psychostimulant effects of caffeine. Journal of neurochemistry, 105(4), 1067–1079. https://doi.org/10.1111/j.1471-4159.2007.05196.x
[29] Winston, A., Hardwick, E., & Jaberi, N. (2005). Neuropsychiatric effects of caffeine. Advances in Psychiatric Treatment, 11(6), 432-439. doi:10.1192/apt.11.6.432
[30] Snel, J., & Lorist, M. M. (2011). Effects of caffeine on sleep and cognition. Progress in brain research, 190, 105–117. https://doi.org/10.1016/B978-0-444-53817-8.00006-2
[31] Maughan, R. J., & Griffin, J. (2003). Caffeine ingestion and fluid balance: a review. Journal of human nutrition and dietetics : the official journal of the British Dietetic Association, 16(6), 411–420. https://doi.org/10.1046/j.1365-277x.2003.00477.x
[32] Zhang, Z., Hu, G., Caballero, B., Appel, L., & Chen, L. (2011). Habitual coffee consumption and risk of hypertension: a systematic review and meta-analysis of prospective observational studies. The American journal of clinical nutrition, 93(6), 1212–1219. https://doi.org/10.3945/ajcn.110.004044
[33] Noordzij, M., Uiterwaal, C. S., Arends, L. R., Kok, F. J., Grobbee, D. E., & Geleijnse, J. M. (2005). Blood pressure response to chronic intake of coffee and caffeine: a meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of hypertension, 23(5), 921–928. https://doi.org/10.1097/01.hjh.0000166828.94699.1d
[34] Evans, S. M., & Griffiths, R. R. (1992). Caffeine tolerance and choice in humans. Psychopharmacology, 108(1-2), 51–59. https://doi.org/10.1007/BF02245285
[35] Juliano, L. M., & Griffiths, R. R. (2004). A critical review of caffeine withdrawal: empirical validation of symptoms and signs, incidence, severity, and associated features. Psychopharmacology, 176(1), 1–29. https://doi.org/10.1007/s00213-004-2000-x
[36] Evans, S. M., & Griffiths, R. R. (1999). Caffeine withdrawal: a parametric analysis of caffeine dosing conditions. The Journal of pharmacology and experimental therapeutics, 289(1), 285–294.
Meer
Deel dit bericht
Lees ook eens
Top artikel
Jaren geleden, in 2014, vond Anita dat ze meer moest bewegen. Daarom begon ze met hardlopen. In haar hardloopgroep zaten verschillende mensen die bewust met eten bezig waren. Hierdoor ging ze zich...
Top artikel
Net als vele anderen had ook Carin last van de veranderende omstandigheden tijdens de eerste maanden van de coronacrisis. Minder bewegen en meer (koolhydraatrijk) eten zorgden ervoor dat ze aankwam en zich...
Ervaringen
Als Pauline het kan, kan jij het ook!
Ervaringen
Als Hettie het kan, kan jij het ook!
Ervaringen
Mirjam viel 22 kilo af
Ervaringen
Als Anneke het kan, kan jij het ook!
Gezond eten
Alternatief voor amandelmeel
Ervaringen
Reacties (81)
Hier kan je discussiëren over dit artikel, vragen stellen en inhoudelijk iets bijdragen. Lees vooral even onze huisregels en veelgestelde vragen