Is kefir echt gezond?
Wat is er zo gezond aan kefir, een gefermenteerd drankje met probiotica en waar moet je op letten bij het kopen of zelf maken van kefir
Gefermenteerde producten zijn populair en dat geldt zeker ook voor kefir. Iedereen aan de kefir?
Na het lezen van dit artikel weet je precies wat kefir is, waarom je het zou drinken of juist niet en hoe je het zelf kunt maken.
Inhoud van dit artikel
1. Wat is kefir
Kefir is een drankje dat al duizenden jaren bestaat en sindsdien wordt gedronken vanwege de gezondheidseffecten.
De naam kefir komt van het slavische ‘keif’ en betekent dan ook zoiets als ‘goed voelen’.
Kefir is een gefermenteerde, probiotische drank op basis van melk of water. Het bevat wat koolzuur en een beetje alcohol.
Kefir heeft een unieke smaak. Melkkefir kun je het beste vergelijken met een yoghurtdrankje. Waterkefir lijkt wat op een friszure frisdrank.
Fermentatie
Het fermenteren van producten is de laatste tijd heel populair vanwege de vele gezondheidsvoordelen die het oplevert.
Kefir is zo’n gefermenteerd product. Andere bekende gefermenteerde voedingsmiddelen zijn (Griekse) yoghurt, zuurkool, kaas, wijn, kombucha en sojasaus.
Bij fermentatie zorgen micro-organismen (bacteriën, schimmels of gisten) ervoor dat bepaalde stoffen in een voedingsmiddel omgezet worden.
Daardoor veranderen bijvoorbeeld de zuurgraad, smaak, geur of het uiterlijk van het oorspronkelijke product.
Dat zorgt ervoor dat een product andere eigenschappen heeft en meestal langer houdbaar en beter verteerbaar is.
Bij sommige gefermenteerde producten zijn de bacteriën, schimmels of gisten die verantwoordelijk zijn voor de fermentatie van nature aanwezig. Maar vaak worden ze bewust als cultuur toegevoegd.
Kefir korrels
Voor het maken van kefir worden kefirkorrels toegevoegd. Dat zijn geen echte korrels, maar een combinatie van bacteriën en gisten.
Er zijn twee soorten kefirkorrels:
- Melkkefirkorrels
- Waterkefirkorrels
Melkkefirkorrels zien er een beetje uit als bloemkool of koraal. Ze worden ook wel kefirplantjes genoemd.
Waterkefirkorrels lijken wat meer op kristallen.
De kefirkorrels worden aan de vloeistof toegevoegd, waarna het wordt weggezet bij kamertemperatuur.
Tijdens dit proces zetten de melkzuurbacteriën de suikers (o.a. lactose in melk) in de drank om in melkzuur.
De gisten zijn verantwoordelijk voor de typische smaak, het koolzuurgas en voor het spoortje alcohol (0,01-0,1%) in de kefir (1).
Darmen en probiotica
In je maag en darmen zitten heel veel micro-organismen, zoals bacteriën, gisten en schimmels. Bij elkaar worden die je microbioom genoemd.
Die micro-organismen horen daar en zijn heel nuttig, maar kunnen ook uit balans raken door bepaalde voedingsmiddelen en ingrediënten, medicijnen of inactiviteit.
Wanneer je microbioom niet in balans is, kan dit allerlei klachten geven: van spijsverteringsproblemen en allergische reacties tot aan stemmingsklachten (2).
Je hoort niet voor niets steeds vaker dat je darmen je ‘tweede brein’ zijn.
Een verstoorde balans kun je herstellen door anders te gaan eten en meer te bewegen, maar ook probiotica kunnen daarbij helpen.
Probiotica zijn levende micro-organismen die een positief effect hebben op de samenstelling en gezondheid van je microbioom (3).
Yoghurt, karnemelk en skyr zijn voorbeelden van probiotische zuivelproducten die goed zijn voor je darmen.
Maar met tot wel 61 verschillende soorten bacteriën én gisten wordt kefir gezien als een nog effectiever probiotisch zuivelproduct (4).
Voedingswaarde
Kefir is een voedzaam drankje. Per 100 ml bevat het gemiddeld (5):
| Energie | 40 kcal |
| Eiwit | 3,5 gram |
| Koolhydraten | 3,1 gram |
| – Waarvan suikers | 0 gram |
| Vet | 1,5 gram |
Door de omzetting van suikers door bacteriën, bevat kefir nagenoeg geen enkelvoudige suikers meer.
Dankzij fermentatie bevat melkkefir meer essentiële aminozuren dan gewone melk.
Kefir levert verder de vitamines B1, B2, B5, C, A en K en is een goede bron van de mineralen magnesium, calcium en fosfor.
2. Is kefir gezond
Als je aan bacteriën denkt, denk je vaak aan ziekmakers.
Wees gerust, de bacteriën en andere micro-organismen in kefir zijn niet gevaarlijk of schadelijk.
Sterker nog, kefir staat er juist om bekend een heel gezond drankje te zijn.
We bespreken de belangrijkste gezondheidsvoordelen en staan stil bij mogelijke bijwerkingen en aandachtspunten.
Tot slot geven we antwoord op de vraag of kefir helpt bij het afvallen.
Voordeel #1: Kefir remt de groei van schadelijke bacteriën
Kefir remt de groei van schadelijke bacteriën in je darmen die je behoorlijk ziek kunnen maken, zoals Salmonella, Helicobacter pylori en E. coli.
Enerzijds komt dat door de probiotische micro-organismen in kefir (6).
Maar de kefirkorrels produceren ook kefiran uit lactose. Kefiran is een koolhydraat dat alleen in kefir voorkomt en ook antibacteriële eigenschappen heeft (7).
Kefir biedt zodoende een dubbel beschermend effect tegen schadelijke bacteriën.
Voordeel #2: Kefir is goed voor je botten en kan het risico op botontkalking verlagen
Bij botontkalking of osteoporose worden je botten brozer en zwakker en heb je een grotere kans op een botbreuk.
Dit proces treedt vooral op bij vrouwen na de overgang.
Door voldoende calcium te nemen houd je je botten gezond en vertraag je het brozer worden van je botten. Vitamine K2 ondersteunt daarbij.
Omdat melkkefir een goede bron is van zowel calcium als vitamine K2, is men gaan onderzoeken of dit kan helpen in het tegengaan van botontkalking.
Uit studies bij dieren blijkt inderdaad dat kefir zorgt voor een betere opname van calcium in de botten en daardoor sterkere botten (8, 9).
Ook bij mensen lijkt kefir veelbelovend. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een onderzoek bij patiënten die al botontkalking hadden en waarbij kefir zorgde voor verbeteringen in de gezondheid van hun botten (10).
Voordeel #3: Kefir werkt mogelijk beschermend tegen kanker
Bij kanker is sprake van ongecontroleerde celgroei. Cellen groeien wel, maar sterven niet meer af. Als je lichaam die cellen niet kan ‘opruimen’, ontstaat een tumor (gezwel).
Bij het ontstaan van een tumor spelen allerlei factoren een rol, maar je immuunsysteem speelt een belangrijke rol bij het opruimen van woekerende cellen.
De probiotica, maar ook andere bestanddelen zoals de eiwitten in kefir kunnen ervoor zorgen dat je immuunsysteem sterker wordt.
Daarmee kan kefir je beschermen tegen het ontstaan van kanker, maar kan het ook extra helpen bij de behandeling ervan (11, 12).
Voordeel #4: Kefir kan verlichting geven bij maag- en darmklachten
Wanneer je darmen niet gezond zijn, kun je last hebben van maag- en/of darmklachten, zoals winderigheid, diarree of juist verstopping, prikkelbare darm syndroom (PDS; Irritable Bowel Syndrom in het Engels) of ontstekingen door teveel slechte bacteriën.
De probiotica in kefir kunnen bijdragen aan een betere en gezonde balans van de bacteriën in je darmen (13, 14).
Gezonde darmen zijn belangrijk voor een goed en soepel werkend spijsverteringssysteem.
Heb je last van maag- en/of darmproblemen, dan kan het helpen om regelmatig een portie kefir te nuttigen.
Voordeel #5: Kefir kan helpen bij allergie en astma
Bij een allergische reactie ziet je immuunsysteem een bepaald voedingsmiddel of bepaalde stof in voedsel ten onrechte aan voor iets schadelijks.
Als reactie hierop gaat je immuunsysteem in de aanval en krijg je een allergische reactie, waarbij ontstekingen ontstaan.
Wanneer je een overgevoelig immuunsysteem hebt, is de kans op een allergie groter.
Kefir kan je immuunsysteem versterken en heeft een ontstekingsremmend effect. Daarmee kan het klachten bij een allergie verminderen.
Daarnaast lijkt de kefiran in kefir veelbelovend bij het verminderen van allergische klachten (15).
Ook bij astma is sprake van ontstekingen en wel in de longen. Deze ontstekingen zijn blijvend, maar kunnen wel verminderen. Kefir kan daarbij helpen (14, 16, 4).
Voordeel #6: kefir kan je cholesterol verlagen
Bepaalde bacteriën in kefir hebben een gunstig effect op je cholesterol.
Ze zorgen vooral voor een verlaging van je ‘slechte’ LDL-cholesterol. En dat is gunstig, want een hoge LDL-spiegel is een risicofactor voor hart- en vaatziekten (17, 18).
Kefir bijwerkingen en aandachtspunten
Kefir levert een indrukkend aantal gezondheidsvoordelen. Maar wanneer je er teveel van drinkt, kan het bijwerkingen geven, vooral in het begin.
✓ Maagdarmklachten
Voor alle probiotica geldt dat wanneer je daar ineens veel van neemt, je daar klachten van kunt krijgen zoals misselijkheid, winderigheid, buikpijn of verstopping (19).
Merk je dat je last hebt na het drinken van kefir, bouw het dan langzaam op en begin met kleine beetjes.
Drink per dag niet meer dan 3 glazen en wissel ook af met andere probiotische voedingsmiddelen.
✓ Lactose-intolerantie
Fermentatie zorgt er voor dat in melkkefir wel 30% minder lactose (melksuiker) zit dan in melk, maar er blijft wel wat lactose over in het eindproduct (16).
Daardoor kunnen mensen met lactose-intolerantie kefir vaak beter verdragen dan niet-gefermenteerde melkproducten (20).
Kun je lactose helemaal niet verdragen, dan kun je melkkefir beter laten staan en kiezen voor waterkefir.
✓ Alcohol
Ook al wordt kefir over het algemeen beschouwd als alcoholvrije drank, het bevat altijd nog een heel klein beetje alcohol.
Ben je zwanger, dan kun je veilig een glas kefir per dag drinken.
Maar verdraag je alcohol helemaal niet, of wil je het niet drinken, dan is kefir ongeschikt.
Kan kefir helpen bij afvallen?
Probiotica staan al wat langer in de belangstelling als mogelijk effectief middel bij het voorkomen en behandelen van overgewicht en obesitas (21).
Omdat kefir rijk is aan probiotica, is naar de invloed van kefir op afvallen dan ook veel onderzoek gedaan.
De resultaten uit al die onderzoeken zijn recent samengevat in een overzichtsartikel. En die lijken veelbelovend, vooral bij dierstudies.
Kefir kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat je weer gevoeliger wordt voor insuline. Dat is vooral belangrijk bij diabetes type 2 als gevolg van overgewicht.
Ook helpt kefir bij de vetverbranding, gaat het de vorming van nieuwe vetcellen tegen en vermindert het kleine ontstekingen in je vetcellen.
Juist die kleine, maar chronische ontstekingen in je vetweefsel worden in verband gebracht met overgewicht en insulineresistentie.
Kefir lijkt dus te kunnen helpen bij het afvallen. Maar de schrijvers van het artikel benadrukken wel dat meer onderzoek nodig is (22).
3. Zelf kefir maken
Je kunt verschillende merken en soorten kant-en-klare kefir in de supermarkt kopen. Veel van deze varianten zijn echter niet gemaakt op basis van kefirkorrels, maar op basis van kefirpoeder.
Kefirpoeder zorgt voor een sneller productieproces en het levert ook een veel constanter eindproduct op. Op het etiket staat dan vaak kefir mild vermeld.
De milde kefirs op basis van dit poeder zijn niet te vergelijken met kefir gemaakt van echte korrels.
Zo bevatten ze vaak meer restsuikers en zijn er tijdens het fermentatieproces geen gisten betrokken geweest. Daardoor hebben ze niet de kenmerkende,licht tintelende smaak.
In biologische winkels is de kans het grootst dat de kefir met authentieke kefir gist- en bacterieculturen is gefermenteerd.
Maar net zo makkelijk en leuk is het om kefir zelf te maken.
‘Starter’ kefirkorrels
Op internet vind je complete starterskits, maar ook zonder deze uitgebreide kits kun je kefir prima zelf maken.
Daarvoor moet je wel eerst melk- of waterkefirkorrels hebben. Die kun je online kopen, maar sommige natuurwinkels of biologische supermarkten verkopen ze ook.
Of misschien ken je wel iemand die zelf kefir maakt en je wat korrels wil afstaan.
Omdat de gist en bacteriën zich snel vermeerderen, hebben doe-het-zelvers vaak een overschot aan kefirkorrels die ze anders toch zouden moeten weggooien.
Kefirkorrels zijn vers of gedroogd verkrijgbaar. Het voordeel van gedroogde kefirkorrels is dat je deze niet meteen na aankoop hoeft te verwerken, maar een tijdje kunt bewaren. Het nadeel is dat het langer duurt om ze te activeren en soms lukt dat helemaal niet.
Als de korrels eenmaal geactiveerd zijn, verschillen gedroogde en verse korrels niet qua werkzaamheid, vermenigvuldiging, smaak en fermentatie.
Voor het zelf maken van melkkefir, kefiryoghurt (dikke melkkefir) en waterkefir volgen hier de recepten.
Melkkefir zelf maken
Benodigdheden voor 1 portie melkkefir
- 1-2 eetlepels melkkefirkorrels
- 2 kopjes melk naar keuze, maar bij voorkeur rauwe, volle melk
- Een weckpot of andere afsluitbare fles, pot of pak
- Kunststof zeef (metaal is niet goed voor de micro-organismen)
- Kom om de kefir na zeven in op te vangen
Bereidingswijze
- Doe de kefirkorrels in de pot (of de fles of het pak)
- Voeg de melk toe, maar laat minimaal 2 à 3 cm ruimte over boven in de pot. Doordat er koolzuur ontstaat neemt de druk toe
- Doe de deksel op de pot en laat deze tenminste 24 uur op kamertemperatuur staan. De micro-organismen hebben dan hun werk gedaan, de suikers in de melk zijn omgezet en de kefir is ingedikt tot drinkyoghurt-achtige substantie
- Zeef de kefir boven de kom. Doe de korrels, die achterblijven in de zeef, opnieuw met melk in de weckpot voor je portie van morgen
- Schenk de kefir uit de kom in een glas of fles. Je kunt de drank direct drinken of voor consumptie eerst in de koelkast zetten
Tips
- Verwerk de kefirkorrels altijd weer meteen door ze in melk te doen: de micro-organismen hebben voedingsstoffen nodig om te overleven
- Kefirkorrels kun je invriezen wanneer je ze wat langer niet wilt of kunt gebruiken
Kefiryoghurt (dikke melkkefir) zelf maken
Wil je je kefir liever net als yoghurt eten met een lepel, dan kun je ook dikkere melkkefir maken.
In de basis is de bereiding hetzelfde als die van melkkefir. Belangrijk zijn de volgende extra aandachtspunten:
- Gebruik volle melk: hoe meer vet in de melk, hoe dikker de consistentie wordt. Volle koemelk en schapenmelk zijn hiervoor geschikt
- Kook de melk eerst voordat je er de kefirkorrels aan toevoegt. Laat de gekookte melk wel eerst volledig afkoelen voordat je verder gaat, anders overleven de micro-organismen niet
- Voeg eventueel wat room aan de kefir toe
- Na 24 tot 48 uur is de kefiryoghurt klaar. In de koelkast kun je het 2 weken bewaren in het gesloten of afgedekte pot.
- Bewaar 1 kleine kop kefir (200ml) om opnieuw een pot kefir te maken
Waterkefir zelf maken
Benodigdheden voor 1 portie waterkefir
- 1-2 eetlepels waterkefirkorrels
- Water: 10 ml per gram kefirkorrels
- 6-10 klontjes (biologische) rietsuiker
- Eventueel gedroogde vruchten, zoals dadel, vijg of abrikoos
- Een weckpot of andere afsluitbare fles, pot of pak
- Kunststof zeef (metaal is niet goed voor de micro-organismen)
- Kom om de kefir na zeven in op te vangen
- Een extra fles
Bereidingswijze
- Doe de kefirkorrels in de pot (of de fles of het pak)
- Voeg een ruime hoeveelheid water toe en voeg daar de rietsuiker en eventueel het gedroogde fruit aan toe. Laat minimaal 2 à 3 cm ruimte over boven in de pot. Doordat er koolzuur ontstaat neemt de druk toe
- Doe de deksel op de pot en laat deze tenminste 48 uur op kamertemperatuur staan. De micro-organismen hebben dan hun werk gedaan en de suikers omgezet
- Zeef de kefir boven de kom. Doe de korrels, die achterblijven in de zeef, opnieuw met suiker en water in de pot voor je volgende portie
- Schenk de kefir uit de kom in een fles en voeg een beetje suikerwater toe. Je kunt dit suikerwater maken door bijvoorbeeld een klontje suiker op te lossen in wat water en dat aan te vullen met sap uit een citroen, sinaasappel of mandarijn
- Laat de fles nog 8 tot 12 uur uur staan voordat je het drinkt
Tips
- Gebruik in plaats van water met suiker eens kokoswater. Let er op dat het kokoswater suiker bevat, want dat hebben de micro-organismen nodig
- Voeg voor extra smaak wat takjes rozemarijn, tijm of een schijfje sinaasappel toe
- Verwerk de kefirkorrels altijd weer meteen door ze in suikerwater te doen: de micro-organismen hebben voedingsstoffen nodig om te overleven
- Kefirkorrels kun je invriezen wanneer je ze wat langer niet wilt of kunt gebruiken
4. Conclusie
Probiotica helpen je darmen gezond houden en dat zorgt er op allerlei manieren voor dat je je prettig voelt en goed kunt functioneren.
Kefir bevat een grote variatie aan probiotische bacteriën en gisten. Daardoor wordt het beschouwd als een heel gezond drankje.
Hoewel het geen wondermiddel is, kan dagelijks een glas melk- of waterkefir drinken heel wat gezondheidsklachten voorkómen of verminderen.
Bouw het gebruik wel langzaam op en let erop dat je kefir drinkt die gemaakt is van echte kefirkorrels.
Kefir past prima binnen een gezond, verantwoord voedingspatroon en staat dan ook op Jaspers boodschappenlijst, een handig overzicht met daarop alleen maar producten waar je je beter door gaat voelen.
Jaspers boodschappenlijst is gratis en vraag je eenvoudig hier aan.
Download
Een handig overzicht van natuurlijke producten waarmee het eenvoudig wordt om te kiezen voor gezond en lekker
Wat vond je van dit artikel?
- Wageningen University & Research. Topic: Kefir, een complex product. Geraadpleegd September 2021.
- Kim, S.K., Guevarra, R.B., Kim, Y.T., Kwon, J., Kim, H., Cho, J.H., Kim, H.B., & Lee, J.H. (2019). Role of Probiotics in Human Gut Microbiome-Associated Diseases. J Microbiol Biotechnol. Sep 28;29(9):1335-1340.
- Hill, C., Guarner, F., Reid, G., Gibson, G.R., Merenstein, D.J., Pot, B., Morelli, L., Canani, R.B., Flint, H.J., Salminen, S., Calder, P.C., & Sanders, M.E. (2014). Expert consensus document. The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. Aug;11(8):506-14.
- Bourrie, B. C., Willing, B. P., & Cotter, P. D. (2016). The Microbiota and Health Promoting Characteristics of the Fermented Beverage Kefir. Frontiers in microbiology, 7, 647.
- Nederlands Voedingsstoffenbestand (Nevotabel). Geraadpleegd September 2021.
- Carasi, P., Díaz, M., Racedo, S. M., De Antoni, G., Urdaci, M. C., & Serradell, M. (2014). Safety characterization and antimicrobial properties of kefir-isolated Lactobacillus kefiri. BioMed research international, 2014, 208974.
- Moradi, Z., & Kalanpour, N. (2019). Kefiran, a branched polysaccharide: Preparation, properties and applications: A review. Carbohydr Polym. Nov 1;223:115100.
- Chen, H.L., Tung, Y.T., Chuang, C.H., Tu, M.Y., Tsai, T.C., Chang, S.Y., & Chen, C.M. (2015). Kefir improves bone mass and microarchitecture in an ovariectomized rat model of postmenopausal osteoporosis. Osteoporos Int. Feb;26(2):589-99.
- Tu, M. Y., Han, K. Y., Chang, G. R., Lai, G. D., Chang, K. Y., Chen, C. F., Lai, J. C., Lai, C. Y., Chen, H. L., & Chen, C. M. (2020). Kefir Peptides Prevent Estrogen Deficiency-Induced Bone Loss and Modulate the Structure of the Gut Microbiota in Ovariectomized Mice. Nutrients, 12(11), 3432.
- Tu, M. Y., Chen, H. L., Tung, Y. T., Kao, C. C., Hu, F. C., & Chen, C. M. (2015). Short-Term Effects of Kefir-Fermented Milk Consumption on Bone Mineral Density and Bone Metabolism in a Randomized Clinical Trial of Osteoporotic Patients. PloS one, 10(12), e0144231.
- Rafie, N., Golpour Hamedani, S., Ghiasvand, R., & Miraghajani, M. (2015). Kefir and Cancer: A Systematic Review of Literatures. Arch Iran Med. De;18(12):852-7.
- Sharifi, M., Moridnia, A., Mortazavi, D., Salehi, M., Bagheri, M., & Sheikhi, A. (2017). Kefir: a powerful probiotics with anticancer properties. Med Oncol. Sep 27;34(11):183.
- Dimidi, E., Cox, S. R., Rossi, M., & Whelan, K. (2019). Fermented Foods: Definitions and Characteristics, Impact on the Gut Microbiota and Effects on Gastrointestinal Health and Disease. Nutrients, 11(8), 1806.
- Farag, M. A., Jomaa, S. A., El-Wahed, A. A., & El-Seedi, A. (2020). The Many Faces of Kefir Fermented Dairy Products: Quality Characteristics, Flavour Chemistry, Nutritional Value, Health Benefits, and Safety. Nutrients, 12(2), 346.
- Barros, S.É.L., Rocha, C.D.S., de Moura, M.S.B., Barcelos, M.P., da Silva, C.H.T.P., Hage-Melim, L.I.D.S. (2021). Potential beneficial effects of kefir and its postbiotic, kefiran, on child food allergy. Food Funct. May 11;12(9):3770-3786.
- Rosa, D.D., Dias, M.M.S., Grześkowiak, Ł.M., Reis, S.A., Conceição, L.L., & Peluzio, M.D.C.G. (2017). Milk kefir: nutritional, microbiological and health benefits. Nutr Res Rev. Jun;30(1):82-96.
- Slattery, C., Cotter, P. D., & O’Toole, P. W. (2019). Analysis of Health Benefits Conferred by Lactobacillus Species from Kefir. Nutrients, 11(6), 1252.
- de Oliveira Leite, A. M., Miguel, M. A., Peixoto, R. S., Rosado, A. S., Silva, J. T., & Paschoalin, V. M. (2013). Microbiological, technological and therapeutic properties of kefir: a natural probiotic beverage. Brazilian journal of microbiology : [publication of the Brazilian Society for Microbiology], 44(2), 341–349.
- Islam S. U. (2016). Clinical Uses of Probiotics. Medicine, 95(5), e2658.
- Hertzler, S.R., & Clancy, S.M. (2003). Kefir improves lactose digestion and tolerance in adults with lactose maldigestion. J Am Diet Assoc. May;103(5):582-7.
- Angelakis, E., Merhej, V., & Raoult, D. (2013). Related actions of probiotics and antibiotics on gut microbiota and weight modification. Lancet Infect Dis. Oct;13(10):889-99.
- Bourrie, B.C.T., Richard, C., & Willing, B.P. (2020). Kefir in the Prevention and Treatment of Obesity and Metabolic Disorders. Curr Nutr Rep. Sep;9(3):184-192.
Meer
Deel dit bericht
Lees ook eens
Top artikel
Nancy heeft de eeuwige strijd met haar kilo's eindelijk overwonnen door middel van koolhydraatarm en natuurlijk eten. Ze is 70 kilo afgevallen en voelt zich geweldig.
Top artikel
Van gembershots denken veel mensen dat ze gezond en goed voor je zijn. Ze staan ook steeds vaker op de menukaart in lunchrooms en juicebars. Maar wat zijn nou de effecten van...
Ervaringen
Als Ditty het kan, kan jij het ook!
Afvallen
Afvallen
Afvallen
Gezond afvallen: de 6 pilaren
Afvallen
Afvallen met het eiwitdieet
Gezondheid
Opgezette buik of opgeblazen gevoel: 11 tips
Ervaringen
Als Carla het kan, kan jij het ook!
Reacties (254)
Hier kan je discussiëren over dit artikel, vragen stellen en inhoudelijk iets bijdragen. Lees vooral even onze huisregels en veelgestelde vragen